İnsanda Sinir Sistemi Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
24 Temmuz 2024

İnsanda Sinir Sistemi Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

İnsanda Sinir Sistemi

İnsanlarda çok sayıda sinir hücresi bulunmaktadır. Bu makalede insan sinir sisteminin yapısını ve işlevlerini ele alacağız. Sinir sistemi kaç bölümden oluşur? Bu sorunun yanıtını da vereceğiz. İnsanlardaki sinir sistemi iki ana bölüme ayrılır:

1. Merkezi Sinir Sistemi

2. Çevresel Sinir Sistemi

Merkezi Sinir Sistemi

Merkezi sinir sistemi kendi içinde ikiye ayrılır:

1.1. Beyin

1.2. Omurilik

1.1. Beyin

Beyin, ön beyin, orta beyin ve arka beyin olmak üzere üç kısma ayrılır. Ön beyin ise uç beyin ve ara beyin olarak ikiye ayrılır. Arka beyin ise omurilik soğanı ve beyincik olarak ikiye ayrılır. Beyin, sayısız nöronların birleşmesi ile yaklaşık 1300 ila 1500 gram arasında oluşan merkezi sinir sistemi organlarından biridir. Beyin, görme, işitme, tepki verme, koklama, düşünme ve hafıza gibi birçok işlevi sağlar.

Beynin Yapısı

Beyin, bağ dokudan meydana gelen meninges adı verilen üç katlı zarla sarılmıştır:

Sert Zar: Beyni dışardan gelen zararlı etkilere karşı korur ve beyni kafatasına bağlar. Sert zar kafatası kemiğine yapışıktır.

Örümceksi Zar: İki zar arasında bağlantı noktasıdır. Üstteki sert zarı alttaki ince zara bağlar.

İnce Zar: İçerisinde zengin kan damarları bulunur. Bu damarlar beyni besler. İnce zar tüm girintili ve çıkıntılı yerlerde mevcuttur. Beyin omurilik sıvısı ise ince zar ile örümceksi zar arasında yer alır.

Beyin Omurilik Sıvısı (BOS)

BOS, sinir hücreleri ile kan arasında madde değiş tokuşunu sağlar. Beyni herhangi bir darbeye karşı korur ve iyon dengesini sağlar. Merkezi sinir sistemi için önemli bir görev üstlenir.

1.2. Omurilik

Omurilik, omurga kanalının içinde bulunur ve omurların bir araya gelerek birleşmesinden oluşur. Omurilik soğanından başlar ve kuyruk sokumuna kadar devam eder. Bağ dokusundan yapılmıştır ve üç katlı zarlarla sarılmıştır. Orta bölümde omurilik kanalı bulunur. Beyin omurilik sıvısı da bu bölümdedir. Beyindeki durumun tam tersi olarak, omurilikte dış kısmında beyaz madde, iç kısmında ise boz madde bulunur. Duyu nöronları omuriliğin arka çıkıntısından girer, motor nöronları ise ön çıkıntısından çıkar.

Omuriliğin Görevleri

  • Beyne gitmekte olan sinirler duyu organlarından gelir ve omurilikte çapraz yapar.
  • Duyu organlarından aldığı uyarıları beyne iletir.
  • Organlara iletilen uyarıları efektör yardımı ile sağlar. Bu uyarılar beyinden gelir.
  • Bazı reflekslerin merkezlerini omurilik bulundurur.
  • Bu durum beyinden bağımsız olarak gerçekleşir.

Refleksler

Belirli bir uyarana karşı aniden istemsiz olarak gösterilen tepkilere refleks denir. Örneğin, diz kapağına vurulduğunda bacağın aniden havaya kalkmasıdır. Burada iki nöron görev alır: duyu ve motor nöronları. Duyu nöronları sayesinde omuriliğe uyarılar gider ve bu uyarılar direkt motor nöronuna iletilir, oradan kaslara uyarı gönderilir. Refleksler üç nöron içerir: duyu, motor ve ara nöronlar. Bazı refleksler doğuştan gelirken, bazıları sonradan öğrenilir.

Doğuştan Gelen Refleksler

  • Göz kırpma
  • Hapşırma
  • Yeni doğan bebeklerin emme refleksi
  • Öksürme
  • Göz bebeklerinin büyüyüp küçülmesi

Sonradan Kazanılan Refleksler

  • Araba sürmek
  • Bisiklet sürmek
  • Örgü örmek
  • Yüzme
  • Dans etmek
  • Limon görünce ağzın sulanması

Çevresel Sinir Sistemi

Çevresel sinir sisteminde kırk üç çift sinir bulunur. Bunlardan on iki çifti beyinde, otuz bir çifti ise omurilikte yer alır. İşleyişi bakımından çevresel sinir sistemi somatik sinir sistemi ve otonom sinir sistemi olarak ikiye ayrılır.

2.1. Somatik Sinir Sistemi

Somatik sinir sistemi, kendi isteğimizle yaptığımız eylemleri yönetir. Duyu ve motor nöronlardan oluşur. Bu sinir sisteminin yöneticisi beyindir. Koşmak, yüzmek, şarkı söylemek gibi eylemler beyinin isteği ile yapılır.

2.2. Otonom Sinir Sistemi

Otonom sinir sistemi, kendi isteğimiz dışında yaptığımız eylemleri yönetir. Motor nöronlardan oluşur ve iç organların çalışmasını sağlar. Otonom sinir sistemi ikiye ayrılır: sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi.

Sempatik Sinir Sistemi

Sempatik sinir sistemi, vücudu “savaş ya da kaç” durumuna hazırlar. Kalp hızını artırır, solunum yollarını genişletir ve kan akışını kaslara yönlendirir.

Parasempatik Sinir Sistemi

Parasempatik sinir sistemi, vücudu dinlenme ve sindirim durumuna getirir. Kalp hızını yavaşlatır, sindirim işlemlerini hızlandırır ve enerji tasarrufu sağlar.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

soru

Gülname

24 Temmuz 2024 Çarşamba

Bu kadar ayrıntılı bir sinir sistemi yapısı ve işleyişi hakkında bilgi almak gerçekten etkileyici. Ama acaba beynin farklı bölgelerinin her biri tam olarak hangi fonksiyonları yerine getiriyor? Örneğin, görme ve işitme ile ilgili bölgeler tam olarak nerede bulunuyor?

Cevap yaz
1. Cevap
cevap

Admin

Sevgili Gülname,

Bu sorunuz gerçekten çok önemli ve beynin karmaşık yapısını anlamak için harika bir başlangıç. Beynin farklı bölgeleri belirli fonksiyonlardan sorumludur. Örneğin, görme ile ilgili bölge, oksipital lob olarak adlandırılan beynin arka kısmında yer alır. Bu bölge, gözlerden gelen görsel bilgi yı yorumlayarak görme deneyimimizi oluşturur. İşitme ile ilgili bölge ise temporal lobda bulunur ve bu bölge, kulağa gelen ses dalgalarının işlenmesinden sorumludur.

Her iki bölge de beynin diğer alanları ile koordineli bir şekilde çalışarak karmaşık algı ve motor fonksiyonlarını yönetir. Beynin bu bölge bölge çalışma sistemi, farklı duyusal bilgilerin etkili bir şekilde işlenmesini sağlar.

Sevgiler,

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni