Çevresel sinir sistemi, insanlarda beyin ve omurilikten tüm vücuda dağılan sinirlerden oluşmaktadır. Bu sinirler sayesinde vücuttan beyne sinyaller ulaşır ve beyin bu şekilde vücudun her noktasını kontrol eder. Çevresel sinir sistemi, 12 çift kranial sinir ve 31 çift spinal sinirden oluşur. Kranial sinirler beyinden çıkarak baş ve boyun bölgesine dağılırken, spinal sinirler omurilikten çıkarak vücuda yayılır.

Birçok sinir, omurga etrafından aşağı iner ve bacaklara dağılarak vücudun her noktasına ulaşır. Bu nedenle, bel fıtığı ya da bel kayması gibi durumlarda sinirlerde sıkışma görülebilir. Beyinden çıkan sinirler öncelikle duyu organlarına, kaslara ve salgı bezlerine gider. Bu, duyu organlarının çevresel sinir sistemleriyle beyne bağlı olduğunu ve istemsiz olarak çalıştığını gösterir.

Çevresel sinir sistemi son derece karmaşıktır. Vücudun her noktasına yayılan bu sinirsel sistem sayesinde ayak parmağından tırnaklara kadar vücudun her yerinde dokunmalar ya da ağrılar hissedilir. Eğer çevresel sinir sisteminin bir noktasında sinirler ciddi şekilde zarar görürse, bu bölgenin devamında hissizlik durumları meydana gelebilir.

Omurilikten çıkan sinirler ise daha çok duyu ve motor sinirlerdir. Toplam 31 çift omurilik sinirinden her biri ön ve arka kök olmak üzere iki adet uca sahiptir. Bu sinir uçlarından ön kısımdaki köke motor sinir, arka köke ise duyu sinir ucu adı verilmiştir. Bu çift kökler, omurlar arasında birleşirler ve vücudun devamında tek bir kök olarak çıkarlar. Bu nedenle insanlardaki en büyük sinir çiftleri, bacaklara giden sinirlerdir. Bu sinirler çeşitli hastalıklar nedeniyle sıkışarak kişilerde felç gibi durumlara neden olabilir.

Duyu sinirlerinin görevi, vücuttaki uyarıları alarak doğrudan beyne iletmektir. Örneğin, kişilerin parmak ucuna batan dikenin verdiği acı, çok kısa bir süre içinde beyne gönderilerek kişide refleks ve acı hissi oluşturur. Beyne giden sinyal kadar omurilikte de bu durumlarda sinyaller oluşur. Böylece vücut dokulara tepkiler gönderir. Genel olarak incelenecek olursa, çevresel sinir sistemi otonom sinir sistemi ve somatik sinir sistemi olmak üzere iki ayrı şekilde incelenmektedir.

Otonom sinir sistemi, iç organların çalışmasını sağlayan sinirleri içerir. İnsan yaşamı için hayati öneme sahip olan bu sinirler sayesinde nefes alma, kalp atışı gibi istemsiz işlevler gerçekleştirilir. Otonom sinir sistemi, iç organları çalıştıran ve kontrol eden sinir ağıdır. Bu sinirler sayesinde salgı bezleri kontrol edilir, yeterli miktarda tükürük ve hormon salgılanması sağlanır.

Otonom sinir sistemi iki ana bileşenden oluşur:

Somatik sinir sistemi, duyu sinirleri ve motor sinirlerini içerir. Bu sinirler, hücre gövdeleri ve merkezi sinir sistemine yerleşmiştir. Genellikle kasların kontrolü ve istemli hareketlerin yapılmasında görev alırlar. Örneğin, parmağınızı oynatmak, yürümek veya koşmak gibi durumlar somatik sinir sistemi tarafından kontrol edilir.

Çevresel sinir sistemi, vücudun her noktasına yayılmış karmaşık bir ağdır ve bu nedenle vücudun her yerinde hissetme ve hareket etme yeteneği sağlar. Bu sistemin doğru çalışması, günlük yaşamın sürdürülebilmesi için hayati öneme sahiptir.