Enterik Sinir Sistemi Belirtileri ve Tedavisi

Enterik sinir sistemi, aynı beyin gibi davranışlarımız ve ruhsal dengemiz üzerinde etkisi bulunan, ikinci beyin olarak kabul edilen bir sistemdir. Beyinle benzer özellikler taşıyan enterik sinir sistemi hem bağımsız çalışabilir hem de vagus siniriyle beyne gönderdiği sinyallerle davranışlarımız üzerinde etkili olur. Bağırsak duvarına gömülü ortalama 500 milyon nöron içeren enterik sinir sistemi, çevresel tehlikeleri hissetmeyi ve bunlara verilecek tepkileri tespit eder. Beyin stres durumunda sağlıksız besinleri tercih eder. Aslında bu besinlerin insanlara çekici gelmesinin nedeni bağırsaklardaki ikinci beyindir. İçerdiği nöronlar bakımından beyinden beş kat daha üstündür. Başlangıcı yemek borusu, bitişi anüstür. Uzmanlar günümüzde enterik sinir sisteminin fiziksel ve zihinsel sağlığı etkilediğini de belirtirler. Bağırsaklar tarafından beyne gönderilen bilgiler sağlığımız ve bilinç düzeyi üzerinde etkili olur.

Enterik Sinir Sisteminin Keşfi

Bağırsak tabakasına dağılan nöron ağları, vücudumuzda merkezi sinir sistemi kadar belirgin olmadığından, enterik sinir sistemi 19. Yüzyılda keşfedilmiştir. Bu sistem otonom sinir sisteminin parçası olup, bağımsız sinir sistemi olarak kabul edilir. Sindirimin karmaşık yapısı nedeniyle, iyi bir yönetim için kendine ait sinir ağları vardır. Enterik sinir sistemi besinlerin midede mekanik karıştırılmasını, kasların kasılmasını, bağırsakların çalışmasını ve bağırsakların farklı alanlarındaki ortamı uygun duruma getirir. Yani sindirime yardımcı enzimlerin görev yapabilmesi için, pH dengesini ve kimyasal bileşikleri düzenler.

Enterik Sinir Sisteminin Faaliyetleri

Enterik sinir sistemi sindirim dışında çeşitli faaliyetleri gerçekleştirir. Bu kadar fazla nöronun çeşitli görevleri bulunmaktadır. Dışarıdan besin olarak alınan yiyecekler aslında vücudumuz için tehlikeli olabilir. Bağırsakların bakteri, virüs gibi zararlılardan korunması gerekir. Bu zararlılar bağırsaklara girdiğinde, bağırsak duvarında bulunan bağışıklık hücreleri hemen enflamasyon maddelerini salgılamaya başlar. Bunları belirleyen enterik sinir sistemi nöronlarıdır. Zararlı maddelerin dışarıya hızla atılması için diyare faaliyetini başlatır ya da beyni uyararak kişi kusturulur.

Enterik Sinir Sistemi ve Beyin İş Birliği

İnsanların stres karşısında gösterdikleri tepkilerden beyinle enterik sinir sisteminin iş birliği içinde olduğunu göstermektedir. Beyin savaş ya da kaç tepkisi göstererek, kanı mideden kaslara yönlendirir. Bu sırada midede garip bir his meydana gelir. Stres aynı zamanda bağırsaklarda ghrelin hormonunun daha fazla üretilmesini sağlar. Hormon iştah açıcı etkiye sahip olduğundan, beyin dopamin salgılanması için uyarılır. Ghrelin hormonu stresi baskıladığından, üstlendiği görev önemlidir. Yağlı besinlerin daha fazla tüketilmeye başlanması nedeniyle, günümüzde kronik stres, depresyon yüzünden obezitede artma meydana gelmiştir.

Enterik Sinir Sistemi ve Ruh Sağlığı

Enterik sinir sistemi aynı zamanda ruhsal durumu etkiler. Bağırsaklardan beyne gönderilen sinyallerin direkt olarak ruhsal durum üzerinde etkili olduğu kabul edilir. Bu konuda 2006 yılında yapılan bir araştırmada, vagus sinirinin uyarılmasıyla uygulanan diğer tedavilere cevap vermeyen kronik depresyon hastalarının tedavisinde etkili olduğu belirlenmiştir.

Enterik Sinir Sisteminin İşlevini Yapamaması Halinde Ciddi Sorunlar Yaşanabilir

Gelişmeyen, sağlıksız olan enterik sinir sistemi hazımsızlık dışında daha ciddi sorunların yaşanmasına neden olur. Kişide şiddetli endişenin oluşması, depresyon belirtileri ortaya çıkabilir. Bu durumlar vücuttaki diğer organ hasarlarında pek görülmez. Anne sütünde bulunan bileşenler bağırsaklarda bulunan nöronların gelişimi açısından oldukça önemlidir. Bunu erken doğmuş ve anne sütünü alamamış bebeklerde görülen bağırsak sorunlarının fazlalığı çok net göstermektedir. Enterik sinir sisteminin gelişmesi açısından serotonin de oldukça önemlidir. Etkisi büyüme faktörü olarak görülür. Enterik sistemde serotonin üreten hücreler daha erken gelişir. Buna engel etkenlerin olması halinde enterik sinir sisteminin çalışması olumsuz etkilenir. Yapılan çalışmalar erken yaşlarda fazla strese maruz kalanların, ileride irritabl bağırsak sendromu denilen rahatsızlığa yakalanma riskini arttırdığı tespit edilmiştir. Bu hastalığın belirtileri olan kabızlık, kronik karın ağrısı gibi semptomlara depresyon da eşlik edebilir.

Enterik Sinir Sisteminin Tedavisi

Enterik sinir sistemi bozukluklarının tedavisi, genellikle yaşam tarzı değişiklikleri, diyet düzenlemeleri ve bazı ilaçlarla yapılır. Tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

Sağlıklı ve dengeli beslenme: Lif açısından zengin gıdalar, probiyotikler ve prebiyotikler bağırsak sağlığını destekler.
Stres yönetimi: Yoga, meditasyon ve düzenli egzersiz stresin azaltılmasına yardımcı olabilir.
İlaç tedavisi: Doktor önerisiyle kullanılacak ilaçlar, bağırsak hareketlerini düzenleyebilir ve ağrıyı azaltabilir.
Psikoterapi: Özellikle stres ve anksiyete kaynaklı bağırsak sorunlarında etkili olabilir.

Enterik sinir sistemi, sağlığımız üzerinde büyük bir etkiye sahiptir ve bu nedenle belirtilerinin farkında olmak ve gerektiğinde tedaviye başvurmak önemlidir. Sağlıklı bir bağırsak, genel sağlık ve iyi bir ruh hali için temel bir unsurdur.